 |
||||
 |
 |
 |
||
 |
 |
 |
||
 |
 |
 |
||
 |
||||
|
AKT NOTARIALNY JAKO DOKUEMNET Marek Stachowski
Akt notarialny Akt notarialny to szczególna forma dokumentu urzędowego[1], który stwierdza zaistnienie określonej czynności prawnej. Akt notarialny sporządzany jest zawsze, jeśli wymagają tego przepisy prawa. Forma aktu notarialnego jest zastrzeżona m.in. dla następujących czynności:
- złożenie oświadczenia woli na piśmie przez osobę nie mogącą czytać (art. 80 k.c.), W formie aktu notarialnego może, ale nie musi, być sporządzony testament (art. 950 k.c.). Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę aktu notarialnego, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna - art. 73 par.2 k.c. Oryginały aktów notarialnych nie mogą być wydawane poza miejsce ich przechowywania (kancelarię notarialną), natomiast stronom oraz innym osobom uprawnionym wydaje się wypisy aktu notarialnego, które mają moc prawną oryginału. Wypis powinien być dosłownym powtórzeniem oryginału. Wypis podpisuje notariusz i opatruje pieczęcią, a wypis mający więcej niż jeden arkusz powinien być ponumerowany, połączony, parafowany i spojony pieczęcią. Akt notarialny musi być sporządzony zgodnie z wymogami ustawy z dnia 14 lutego 1991 Prawo o Notariacie[2]. Aby dany akt notarialny mógł stanowić tytuł egzekucyjny w rozumieniu art. 777 par. 1 pkt. 4 lub 777 par. 1 pkt. 5-6 oraz par. 3 k.p.c. musi spełniać następujące warunki:
Stosownie do art. 92 pr.not. pierwszą częścią aktu notarialnego jest tzw. komparycja[3], zaś właściwą częścią aktu notarialnego jest treść aktu notarialnego, która zwiera istotne elementy dokonanej czynności prawnej, mogące w przyszłości skutkować egzekucją zgodnie z art. 777 par. 1 pkt. 4 lub 777 par. 1 pkt. 5-6 oraz par. 3 k.p.c.. W aktach notarialnych zawieranych w trybie 777 par. 1 pkt. 5-6 oraz par. 3 należy wskazać termin, w jakim wierzyciel może wnioskować o nadanie klauzuli wykonalności[4]. Wymóg zamieszczenia pouczenia dotyczącego wyjaśnienia skutków prawnych spoczywa na notariuszu (art. 80 par. 3 pr.not.). Zamieszczenie pouczenia w akacie notarialnym reguluje art. 92 par. 2 pr.not. Tytuły egzekucyjne w postaci aktów notarialnych nie korzystają z powagi rzeczy osądzonej, jak ma to miejsce w przypadku prawomocnych orzeczeń sądowych. Powództwo opozycyjne może być wymierzone przeciwko tytułom egzekucyjnym w postaci aktów notarialnych tylko na podstawie wskazanej w art. 840 par. 1 pkt. 1 k.p.c.[5] Akty notarialne zgodnie z art. 95 pr.not. nie mogą być wydawane poza miejsce ich przechowywania, jednakże art. 109 pr.not. wypisom aktów notarialnych nadaje charakter oryginałów, zaś w nagłówku danego wypisu z aktu notarialnego musi widnieć wzmianka, że dany dokument jest wypisem. O charakterze konstytutywnym danego aktu notarialnego decydują wymogi formalne, które decydują również o tym, czy dany akt notarialny jest tytułem egzekucyjnym. Nowelizacja k.p.c. z dnia 2 lipca 2004 r., która weszła w życie 5 lutego 2005 r., wprowadziła nowe rodzaje aktów notarialnych, o których mowa w art. art. 777 par. 1 i par. 3 k.p.c. Tym samym art. 777 k.p.c. przewiduje pięć rodzajów aktów notarialnych, w których dłużnik poddał się egzekucji. Są nimi:
- akt notarialny obejmujący obowiązek zapłaty określonej sumy pieniędzy lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, albo też obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, Odrębny akt notarialny. Kodeks postępowania cywilnego w art. 777 par. 2[6] przewiduje dla czynności objętych art. 777 par. 1 pkt. 4 i 5 możliwość podania się egzekucji przez dłużnika w oddzielnym akcie notarialnym. W myśl wykładni językowej konstrukcja zapisu art. 777 par. 2 k.p.c. wyklucza możliwość poddania się egzekucji wobec innych zobowiązań dłużnika nie będących określonych w tym zapisie[7]. Zapis ten obowiązuje od 1 stycznia 1998 r. między innymi jako odpowiedź na kontrowersje pojawiające się w literaturze, a dotyczące możliwości złożenia w formie aktu notarialnego oświadczenia dłużnika o poddaniu się egzekucji. Do roku 1998 dłużnik nie mógł złożyć swojego oświadczenia o poddaniu się egzekucji w odrębnym akcie notarialnym[8]. Za tym poglądem opowiadał się również A. Marciniak twierdząc, że poddanie się egzekucji w akcie notarialnym jest jednym z elementów towarzyszących powstaniu stosunku cywilno prawnego pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem, zwieńczonego umową jako akt notarialny[9]. Z tym poglądem nie zgadza się K. Knoppek, który wyraźnie wskazuje, że czynność prawna, która nie stoi w niezgodzie z przepisami prawa może zostać dokonana, a taką właśnie jest dobrowolne poddanie się egzekucji w formie aktu notarialnego przez dłużnika[10]. Słusznie zauważając, że "żaden ani inny nie zawiera zakazu sporządzania aktu notarialnego obejmującego oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji - bez udziału wierzyciela"[11] zaś gwarantem tej czynności jest osoba notariusza[12]. Jednakże, A. Marciniak przyznaje, że dodanie par. 2 jako nowelizacji art. 777 k.p.c. "stanowiło więc niejako wykładnię autentyczną tej regulacji, a co do tego rodzaju przepisów nowelizujących przyjmuje się, że mają one zastosowanie z mocą wsteczną"[13]. Ponowna nowelizacja k.p.c. z 5 lutego 2005r. wprowadziła do art. 777 k.p.c. poprzez par. 1 pkt. 6 i par. 3 dodatkowe sposoby poddania się przez dłużnika egzekucji. Oznacza to, że zapis art. 777 par. 2 k.p.c. nie rozciągał się na przypadki określone w art. 777 par. 1 pkt. 6 i par. 3 k.p.c.. Zapis art. 777 par. 2 k.p.c. znajdzie swoje zastosowanie gdy dojdzie do poddania się egzekucji przez dłużnika na podstawie art. 777 par. 1 pkt. 6 i par. 3 k.p.c. przez analogię, a zatem może powstać odrębny akt notarialny, w którym dłużnik podda się egzekucji. Proces powstania aktu notarialnego odbiega od modelu umowy, zaś oświadczenie dłużnika nie znajduje zastosowania jako czynność consensual'na, ale jako jednostronna czynność prawna w drodze jednostronnego oświadczenia. Poddanie się egzekucji przez dłużnika może powstać wyłącznie w formie aktu notarialnego[14]. Czynność o poddaniu się egzekucji przez dłużnika w odrębnym akcie notarialnym rodzi skutki procesowe, tak więc "Skutkiem tym jest powstanie tytułu egzekucyjnego, a po nadaniu mu klauzuli wykonalności - tytułu wykonawczego"[15]. Należy zwrócić uwagę na zgłoszone przez KRN[16] propozycje, które zmierzają do prowadzenia egzekucji bez zaopatrywania aktu notarialnego w klauzulę wykonalności, gdyż akt notarialny byłby sam w sobie tytułem wykonawczym bez potrzeby zaopatrywania w klauzulę wykonalności.
-------------------------------------------------------------------------------- [1] ed.cit. K. Knopek, Dokument w procesie cywilnym, s. 66 i n., Poznań 1993 |
||||