 |
||||
 |
 |
 |
||
 |
 |
 |
||
 |
 |
 |
||
 |
||||
|
TRESC OSWIADCZENIE O PODDANIU SIE EGZEKUCJI W AKCIE NOTARIALNYM Marek Stachowski
Treść świadczenia o poddaniu się egzekucji art. 777 par.1 pkt.4 k.p.c. Elementy Oświadczenia. Prawidłowo sporządzone oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 par.1 pkt.4 k.p.c. powinno zawierać: - oznaczenie stron ( wierzyciela i dłużnika), Termin. Oświadczenie o poddaniu się egzekucji w myśl art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. musi bezwzględnie zawierać termin spełnienia świadczenia. Uważa się za niedopuszczalne poddanie się egzekucji z zastrzeżeniem terminu w oświadczeniu o poddaniu się egzekucji, ze względu na to, iż dokonanie takiego zastrzeżenia zostało umożliwione w art. 777 par.1 pkt. 5-6 oraz par.3 k.p.c. Po upływie oznaczonego terminu nadanie klauzuli wykonalności jest niemożliwie. Można zatem założyć, że oznaczenie terminu w oświadczeniu zgodnie z art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. jest terminem zawitym analogicznie do stosownych przepis k.c. związanych z terminem. Obowiązki świadczenia. Wobec literalnej wykładni art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. nie jest możliwe podanie się egzekucji w stosunku do innego rodzaju świadczenia[1] niż to, którego dotyczy oświadczenie. Ustawodawca wyraźnie określa, jakie rodzaje obowiązków ciążą na dłużniku, który poddał się egzekucji w akcie notarialnym w trybie art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. Należą do nich między innymi: - obowiązek zapłaty sumy pieniężnej, Oznacza to, że oświadczenie o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. może dotyczyć obowiązku zapłaty określonej sumy pieniężnej. Kwota opisana w akcie notarialnym musi być określona wprost i oznaczona jednoznacznie[2]. Nie można dokonać w sposób niejasny, np. na zasadzie opisu, określenia wysokości świadczenia. W konsekwencji nie można również określić świadczenia z wykorzystaniem art. 358 par.1 k.c., który dotyczy klauzuli waloryzacyjnej[3]. Nie przeszkadza to jednak stronom w ustaleniu innego miernika wartości świadczenia zgodnie z art. 3581 par.2 k.c., przy obowiązującej zasadzie walutowości[4]. Jak słusznie zwraca uwagę M. Walasik wyjątki od tej zasady określają przepisy prawa dewizowego[5]. Oznacza to, że notariusz jest zobowiązany pouczyć strony, iż kwota świadczenia w oświadczeniu o poddaniu się egzekucji może być wyrażona w walucie obcej. Obowiązek świadczenia wyrażony walucie obcej oznaczony w tytule egzekucyjnym, jakim jest akt notarialny, podlega egzekucji w trybie art. 783 par.1 k.p.c.. W tym przypadku sąd nada klauzulę wykonalności z zastrzeżeniem, że komornik przeliczy świadczenie w walicie obcej na walutę polską po kursie NBP z danego dnia. Podstawą obowiązku świadczenia w trybie art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. jest każde zdarzenie, którego efektem jest nakaz zapłaty określonej sumy pieniężnej. Może dotyczyć to zarówno świadczeń jednorazowych jak i okresowych[6], rozumianych przez ustawodawcę, jako świadczenia:
Tak samo jak przy każdym zobowiązaniu pieniężnym wierzyciel może żądać, by dłużnik w swoim oświadczeniu o poddaniu się egzekucji dokonał świadczenia akcesoryjnego, jakim są odsetki[7], w myśl art. 481 par.1 k.c. Zgodnie z ustawowymi wymogami akt notarialny bezwzględnie musi zawierać termin zapłaty. Wymóg ten umożliwia ustalenie stopy oprocentowania zobowiązania dłużnika, czyli ustalenie odsetek kapitałowych - art. 359 par.1 k.c., a w efekcie ustalenie faktycznego zobowiązania. Dotyczy to przypadku, gdyby strony podczas dokonywania czynności notarialnej nie ustaliły sposobu i wielkości naliczania odsetek kapitałowych. Ustawodawca nie ustanawia obligatoryjnie obowiązku płacenia odsetek. Art. 359 par.1 k.c. określa sytuacje, w których należą się odsetki:
Wówczas pełnym świadczeniem dłużnika będzie świadczenie główne wraz z odsetkami kapitałowymi zgodnie z art.. 360 k.c. Podobnie przedstawia się kwestia odsetek za opóźnienie, z tym że sposób i wysokość odsetek za opóźnienie liczony jest odmiennie od odsetek kapitałowych, które są stałe i nalicza się je raz do roku płatne z dołu. W przeciwieństwie do nich odsetki za opóźnienie związane są ze zmienną stopą oprocentowania. Akt notarialny sporządzony w trybie art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. może także obejmować nakaz zapłaty odsetek za opóźnienie. Zatem oświadczenie dłużnika ". o poddaniu się egzekucji musi dodatkowo obejmować następujące elementy: kwotę, od której odsetki będą naliczane, podstawę obowiązku spełnienia odsetek( opóźnienie dłużnika), stopę odsetek, termin początkowy, od którego odsetki mają byś naliczane oraz zdarzenie , którego ziszczenie się wyłączy możliwość naliczania odsetek"[8]. Takie oświadczenie dłużnik może złożyć w odrębnym akcie notarialnym w trybie art. 777 par.2 k.p.c.. Rozpatrując odsetki za opóźnienie z art. 481 k.c. należy uwzględnić problemy wynikające z nie dotrzymaniem przez dłużnika terminu w spełnieniu świadczenia w wyniku okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności w myśl art. 476 k.c.. Według J. Korzonka w postępowaniu klauzulowym sąd nie bada okoliczności, jakie spowodowały opóźnienie w wykonaniu zobowiązania przez dłużnika i nie ma to znaczenia, czy było to wynikiem zwłoki czy też opóźnienia[9]. A zatem ".formuła art. 476 jest tego rodzaju, że dłużnika obciąża domniemanie prawne, iż nie dotrzymując terminu pozostaje w zwłoce, nie zaś w opóźnieniu sensu stricte" [10]. Wynika z tego, że domniemanie prawne funkcjonuje również w postępowaniu klauzulowym zgodnie z art. 234 w zw. z art. 13 par.2 k.p.c.. Oznacza to, że wierzyciel chcąc otrzymać odsetki wynikające z przytoczonego domniemania prawnego musi w swoim wniosku o nadanie klauzuli wykonalności to domniemanie uwzględnić.[11] Obowiązek wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku. W trybie art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. dłużnik, który podał się egzekucji jest również zobowiązany do wydania rzeczy oznaczonych, co do gatunku. Art. 45 k.c. wraz z 46 k.c. zasadniczo wprowadzają rozróżnienie na rzeczy ruchome i nieruchomości. "Zasadnicze znaczenie zarówno przy czynnościach prawnych rozporządzających (przeniesienie własności, zastaw), jak i zobowiązujących (umowa kupna-sprzedaży, zamiany, użyczenia) ma podział na rzeczy oznaczone, co do tożsamości i co do gatunku. Podział ten zastąpił bardziej zobiektywizowany podział na rzeczy zamienne i niezamienne, wyróżniony w przepisach Prawa rzeczowego z 1947 r.[12]" Przepisy dotyczące rozróżnienia rzeczy oznaczonych co do gatunku i tożsamości wprowadzają, niektóre artykuły k.c. między innymi:
Zatem w art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. wyraźnie wskazano, że świadczenie dłużnika zawężone jest do świadczenia rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku. Wydanie rzeczy w myśl art. 1041 i n. k.p.c. w trybie egzekucyjnym dotyczy wydania rzeczy ruchomej. Dalsza analiza art. 777 par. 1 pkt. 4 k.p.c. dotycząca wydania rzeczy oznaczonych, co do gatunku zmusza do stwierdzenia, że aby takie świadczenie mogło nastąpić, to w akcie notarialnym musi znaleźć się zapis wskazujący na liczbę rzeczy. Oznaczenie liczby może nastąpić w dowolny sposób w zależności od rodzaju rzeczy. Do wykazania liczby rzeczy służą jednostki oznaczenia miar i wielkości wskazanych w ustawie[14]. Jak wskazuje M. Muliński, dłużnik, który poddał się egzekucji w akcie notarialnym, nie ma obowiązku określenia, jakości rzeczy, które podlegają wydaniu, gdyż zgodnie z art. 357 k.c. jeżeli na dłużniku ciąży obowiązek świadczenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, zaś jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepisy lub przez czynność prawną, to dłużnik powinien świadczyć rzeczy średniej jakości[15]. Podstawą obowiązku świadczenie wydania rzeczy w myśl art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. jest ta sama zasada, która dotyczy obowiązku zapłaty, a więc oparta na jakimkolwiek zdarzeniu prawnym, które spowoduje obowiązek wydania rzeczy. W przypadku, gdy dłużnik nie wyda w określonym czasie rzeczy lub ilości rzeczy, wierzyciel może skorzystać z art. 479 k.c. dotyczącego wykonania zastępczego, to znaczy nabycia rzeczy w inny sposób niż otrzymanie od dłużnika. Wykonanie zastępcze z reguły wykonywane jest na koszt dłużnika. Art. 477. k.c. jest traktowany jako akt samopomocy wierzyciela, który nie wymaga upoważnienia sądu rozumianego zgodnie z art. 480 par.2 k.c. Oznacza to, że dokonując czynności zgodnie z art. 479 k.c. wierzyciel uzyskuje rzecz oznaczoną, co do gatunku bez wszczynania procedury egzekucyjnej, lecz by uzyskać zwrot kosztów będzie musiał wytoczyć powództwo przeciw dłużnikowi. Obowiązek wydania rzeczy może dotyczyć również roszczenia posesoryjnego na podstawie art. 344 par.1 k.c. Nakaz wydania rzeczy oznaczonych, co do gatunku można odnaleźć również w U.Z.R.[16] Art. 7 u.z.r. wskazuje, że rzeczy oznaczone, co do gatunku można obciążyć zastawem, jeśli umowa zasadnicza nie reguluje ilości tych rzeczy jak również sposobu ich wyodrębnienia[17]. Obowiązek wydania rzeczy oznaczonej indywidualnie. Według art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c., gdy termin zapłaty lub uiszczenia świadczenia jest w akcie wskazany, to obowiązek wydania rzeczy odnosi się również do rzeczy oznaczonej indywidualnie jako lokal, nieruchomość lub statek wpisany do rejestru. Pojęcia dotyczące nieruchomości, lokalu czy też statku wpisanego do rejestru określają stosowne artykuły ustaw. W przypadku pojęcia nieruchomości należy stosować termin określony w art. 46 k.c.[18] w przypadku lokalu w art. 2 ust.1 pkt. 4 u.o.p.l jak również w art. 2 ust.2 u.w.l. Odnosząc się do pojęcia statku wpisanego do rejestru, ustawodawca posługuje się tym pojęciem w art. 1112 par.2 ust 2 wymieniając rodzaje statków, do których zalicza statek morski, statek żeglugi śródlądowej lub statek powietrzny. Jak słusznie zauważa M. Walisik ".pojęcie statku zwykle występuje w połączeniu z przymiotnikiem "morski"[19] w myśl art. 165 par.3, art.. 907 oraz 1014 k.p.c. Stosownie do dyspozycji artykułów: 23 par. 1 k.m.[20], oraz 18 ust.1 u.ż.ś.[21] jak również art. 34 p.l.[22] statki podlegają wpisowi do rejestru. Dłużnik poddający się egzekucji w akcie notarialnym w trybie art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. powinien określić rzecz oznaczą indywidualnie tak ściśle, aby podczas egzekucji można było tę rzecz rozpoznać. W przypadku nie dokładnego oznaczenia rzeczy oznaczonej indywidualnie, egzekucja dotycząca wydania rzeczy nie jest możliwa[23]. Oznacza to, że nie jest możliwe by oświadczenie o poddaniu się egzekucji dotyczyło zbiorów rzeczy[24]. Podstawą wydania rzeczy zgodnie z art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. jest jakiekolwiek zdarzenie prawne oparte na stosunku obligacyjnym wynikającym z umów dotyczących przeniesienia prawa własności i na ich podstawie domaganie się przez wierzyciela wydania rzeczy przez właściciela lub użytkownika wieczystego albo użytkownika. Innym zagadnieniem jest przymusowe wydanie rzeczy zbiorowej, kiedy zgodnie z tytułem egzekucyjnym następuje nie tylko wydanie zbioru rzeczy, ale również rzeczy należącej do zbioru [25]. By dokonać wydania zbioru rzeczy na podstawie tytułu egzekucyjnego, podobnie jak w przypadku rzeczy oznaczonej indywidualnie, należy w oświadczeniu o poddaniu się egzekucji opisać rzeczy wchodzące w skład tego zbioru. Wraz z obowiązkiem wydania rzeczy oznaczonej indywidualnie niekiedy dochodzi do naruszenia posiadania. Powoduje to powstanie możliwości dochodzenia roszczenia o przywrócenie stanu poprzedniego wobec każdego, kto naruszył posiadanie lub też w wyniku naruszenia posiadania uzyskał korzyć. Może również powstać obowiązek wydania rzeczy na podstawie art. 363 par.1 k.c. mający charakter odszkodowawczy a polegający na dokonaniu wyboru przez poszkodowanego sposobu przywrócenie stanu poprzedniego. Posiadacz tytułu egzekucyjnego w rygorze art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. może dochodzić wydania rzeczy indywidualnie oznaczanej nie tylko od podmiotu oznaczonego w tytule egzekucyjnym jako dłużnik, ale również, na podstawie art. 791 par.1 k.c. od każdego kto rzeczą oznaczoną w tytule włada. Jako przykład można podać naruszenie prawa osób trzecich, poprzez wykonanie egzekucji opróżnienia lokalu, następującej na podstawie art. 1046 par.1 k.p.c. Naruszenie to może powstać wówczas, gdy egzekucja dokonywana jest na podstawie tytułu egzekucyjnego wobec rzeczy oznaczonej indywidualnie jako nieruchomość[26] . Termin spełnienia świadczenia. W nauce występują dwa poglądy dotyczące oznaczenia terminu spełnienia świadczenia na podstawie oświadczenia o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 par. 1 pkt. 4 k.p.c. Spełnienie świadczenia występuje jako element fakultatywny[27] i obligatoryjny[28]. Nie zmienia to jednak faktu, że sądowe wykonanie aktu notarialnego następuje bez względu na to, czy termin wykonania świadczenia został oznaczony w oświadczeniu - art. 455 k.c.[29] Termin to zdarzenie przyszłe i zaliczane jest do zdarzeń pewnych[30]. Termin w oświadczeniu może zostać oznaczony tak, iż wiadomo, że nadejdzie - dies certus an, certus quando [31] lub przez następstwo zdarzeń jakie mają nastąpić, ale których data nie jest znana - dies certus an, incertus quando[32]. W pierwszym przypadku oznaczenia terminu spełnienia świadczenia wskazanego w akcie notarialnym mamy do czynienia z określeniem daty, zaś drugi sposób oznaczania nadejścia terminu w akcie notarialnym to określenie jednostki kalendarzowej, jaka musi upłynąć od daty kalendarzowej np. podpisania aktu notarialnego. W przypadku oznaczania terminu wg. zasady dies certus an, incertus quando należy bardzo dokładnie opisać zdarzenie i termin w oświadczeniu, tak by w postępowaniu klauzulowym nie było wątpliwości co do ziszczenia się terminu, zaś sąd bez specjalnego badania mógł określić nadejście wskazanego w akcie terminu. W takim przypadku ciężar dowodu spoczywa na wierzycielu jako na podmiocie mającym interes prawny zgodnie z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 13 par.2 k.p.c. Należy zwrócić uwagę, że w trakcie składania w akcie notarialnym oświadczenia o poddaniu się egzekucji pojęcie "termin" nie odnosi się do zdarzeń przeszłych ani do teraźniejszych. Tym samym, gdy w oświadczeniu dłużnika o poddaniu się egzekucji brak jest przesłanki związanej z terminem[33], nie można wnioskować, iż akt ten jest natychmiast wykonalny. Do terminu nie można zaliczać warunku, gdyż jest on zdarzeniem przyszłym i niepewnym - dies incertus an, certus quando [34]. W k.c. odnajdziemy definicje warunku w art. 89. Nie jest możliwe uznanie oświadczenia o poddaniu się egzekucji, gdy określono w nim warunek. Konstrukcja i wykładnia art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. wyraźnie wskazują, iż oświadczenie o poddaniu się egzekucji w trybie tego artykułu musi mieć oznaczoną datę, a nie opis warunku jako zdarzenia przyszłego i niepewnego. Jeżeli strony chciałyby zamieścić warunek, to mogą to zrobić fakultatywnie, ale warunek nie może być oderwany od terminu, którego nadejście jest pewne. Musi być z nim ściśle związany. Ustawodawca umożliwił stosowanie warunku jako terminu nie w trybie art. art. . 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. a w trybie art. 777 par.1 pkt. 5 k.p.c. Zastosowanie warunku w art. 777 par.1 pkt. 5 k.p.c. jest zgodne z art. 89 k.c. przy jednoczesnym spełnieniu się innych zdarzeń[35]. A zatem spełnienie się warunków określonych w akcie notarialnym w trybie art. 777 par.1 pkt. 5 k.p.c. daje upoważnienie wierzycielowi do przeprowadzenia egzekucji. Do przeprowadzenia postępowania klauzulowego, a w konsekwencji przeprowadzenia egzekucji, wierzyciel będzie stosować art. 7861 k.p.c. w zw. z art. 786 k.p.c. Ustawodawca nie wskazuje o jakie warunki chodzi, wskazuje tylko podmiot, który zaistnienie tych warunków musi udowodnić, by uzyskać klauzulę wykonalności. A. Jakubecki podnosi, iż dokumenty urzędowe lub prywatne z podpisem urzędowo poświadczonym traktowane są jako warunki, które muszą być spełnione, aby wierzyciel na podstawie aktu notarialnego w trybie art. 777 par.1 pkt. 5 k.p.c. mógł przeprowadzić egzekucję[36]. Wierzyciel może w trakcie postępowania klauzulowego powoływać się na art. 282 par.1 i 2 w zw. z art. 13 par.2 k.p.c., które dotyczą faktów powszechnie znanych lub faktów znanych sądowi urzędowo z zastrzeżeniem iż "sąd nie może przyjąć, że określony fakt, istotny dla rozstrzygnięcia sprawy, jest powszechnie znany (art. 228 k.p.c.), gdy chociaż część zebranego w sprawie materiału temu przeczy"[37]. Określenie terminu spełnienia świadczenia w art. 777 par.1 pkt. 4 k.p.c. jest jedną z przesłanek, które umożliwiają dokonanie przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego. Dlatego w swojej istotności powinien (musi) być zastrzeżony w każdym oświadczeniu dotyczącym poddania się egzekucji.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] K. Knoppek, op.cit. s. 68; W. Siedlecki, op.cit. s. 1080; A. Jakubecki, op.cit. s. 74; A. Marciniak (w;) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz ., red. K. Piasecki, t 2, s. 633 |
||||