 |
||||
 |
 |
 |
||
 |
 |
 |
||
 |
 |
 |
||
 |
||||
|
WYKONALNOSC POSLKICH AKTӗ NOTARIALNYCH ZA GRANICA Marek Stachowski
Wykonalność polskich aktów notarialnych za granicą. Akt notarialny sporządzony w trybie art. 777 par.1 pkt. 4-6 lub par. 3 k.p.c. z oświadczeniem dłużnika o poddaniu się egzekucji jest tytułem egzekucyjnym obowiązującym wyłącznie w polskim systemie prawnym, czyli wyłącznie na terenie Polski. Związku z tym polski porządek prawny nie reguluje kwestii, czy akt notarialny jako tytuł egzekucyjny podlega wykonaniu w formie przymusu na obszarze innego kraju. Ma to związek z zasadą ograniczenia terytorialnego zasięgu obowiązywania norm danego prawa, jak również z zasadą dotyczącą rodzajów aktów, na podstawie których wierzyciel jest uprawniony do dokonania egzekucji lex fori proccessualis[1]. Pomimo to istnieje możliwość dokonania przymusowego wykonania tytułu egzekucyjnego na obszarze innego kraju, ale wyłącznie pod warunkiem, że normy danego kraju temu się nie sprzeciwiają oraz że normy danego państwa przewidują możliwość przeprowadzenia takiego postępowania na podstawie właściwych dokumentów, zwanych dalej dokumentami urzędowymi[2]. Zazwyczaj przyjmuje się, że akt notarialny jest tzw. dokumentem urzędowym, który został formalnie przygotowany i zarejestrowany, którego autentyczność została stwierdzona przez urząd rozumiany jako władza publiczna[3]. Oznacza to, że przed przystąpieniem do wykonania egzekucji polskiego aktu notarialnego należy dokonać ustaleń wobec stanu prawnego obowiązującego na terytorium danego państwa. Problematykę dokumentów urzędowych częstokroć regulują umowy międzypaństwowe zarówno bilateralne[4] jak i wielostronne. Przykładem jest konwencja lugańska[5], która zawiera postanowienia dotyczące wykonania polskich aktów notarialnych. Wykonalność polskich aktów notarialnych w krajach Unii Europejskiej reguluje rozporządzenie nr 44/2001 z dnia 20 grudnia 2000 r.[6] - z wyjątkiem Danii w myśl art. 2 ust 3 rozporządzenia. Rozporządzenie 805/2004 z 21 kwietnia 2004 dotyczy wprowadzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezropnych[7]. Rozporządzenie nr 1374/2000 dotyczy uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i odpowiedzialności rodzicielskiej[8]. Akt notarialny w polskim porządku prawnym oraz w świetle przepisów Unii Europejskiej odpowiada wymaganiom dokumentu urzędowego tym bardziej, że umocowanie do sporządzania aktów notarialnych pochodzi od Państwa zaś wykonywanie władztwa zostało przekazane notariuszom[9]. Akt notarialny sporządzony na podstawie art. 2 ?2 w zw. z art. 79 pkt.1 pr. not. od strony formalnej i materialnej posiada charakter dokumentu urzędowego zaś jego konsekwencje prawne określa art. 244 ?1 k.p.c. "Kodeks generalnie zrównuje zagraniczne dokumenty urzędowe z polskimi, i to bez wprowadzenia klauzuli wzajemności" w myśl[10] art. 1138 k.p.c. Przepis ten zrównuje zagraniczne dokumenty urzędowe z polskimi dokumentami urzędowymi.[11] Należy zwrócić uwagę, że dla polskich dokumentów urzędowych ustawodawca przewiduje na podstawie art. 751 k.c. osobną czynność prawną, do której należy poświadczenie podpisów. Czynność tą odnaleźć możemy jeszcze w art. 1018 ?1 k.c. i art. 96 pkt. 1 pr. not. Zatem w świetle przepisów europejskich polski akt notarialny należy sklasyfikować jako dokument urzędowy[12]. Tym samym dokumentem urzędowym będzie akt notarialny, który został sporządzony w trybie art. 777 ?1 pkt. 4 lub 777 ?1 pkt. 5-6 oraz ?3 k.p.c. wraz z oświadczeniem dłużnika o poddaniu się egzekucji. Wykonalność wspomnianych aktów notarialnych następuje po zapłacie określonej sumy pieniędzy i to na podstawie spełnienia warunków jakimi są: wymagalność świadczenia i nadejście terminu świadczenia, który określa oświadczenia dłużnika o poddaniu się egzekucji. Wyjątek stanowią akty, w których wysokość świadczenia określono za pomocą klauzul waloryzacyjnych albo wysokość świadczenia określono wprost.[13] W celu dokonania egzekucji na terenie innego państwa Unii Europejskiej akt notarialny powinien zostać zaopatrzony w europejski tytuł egzekucyjny. Tytuł ten wykonywany jest bez potrzeby stwierdzania jego wykonalności na podstawie art.5, 24 ust. 2, 25 ust.2 rozporządzenia[14]. Art. 7951 - 7955 k.p.c. regulują tryby wydania zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego, który wydawany jest na wniosek wierzyciela. Zaświadczenie o europejskim tytule egzekucyjnym wydawane jest w języku kraju macierzystego na standardowym formularzu w formie załącznika. Do aktów notarialnych jako dokumentów urzędowych będzie miał zastosowanie załącznik nr III na podstawie art. 9, 24 ust 1, 25 ust.1 rozporządzenia[15]. Istotną sprawą jest to, że na postanowienie o wydaniu zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego w myśl art. 10 ust 4 rozporządzenia nie przysługuje żaden środek odwoławczy[16]. W przypadku cofnięcia zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego lub też jego zmiany jak i również uchylenia, właściwym miejscowo jest sąd, który wydał to zaświadczenie[17]. Problemem może stać się wykonanie poza granicą aktu notarialnego w trybie art. 777 ?1 pkt. 5 k.p.c., który stwierdza obowiązek świadczenia pieniężnego do jego górnej wysokości, po ziszczeniu się skonkretyzowanych w akcie notarialnym warunków. A zatem sąd innego państwa musiałby badać, czy ziszczenie warunków nastąpiło zanim wydałby orzeczenie dotyczące zakresu świadczenia[18]. W przypadku aktu notarialnego sporządzonego w trybie art. 777 ?1 pkt. 4 k.p.c., czyli świadczenia poprzez wydanie rzeczy oznaczonej indywidualnie lub co do gatunku, zakres wykonalności takiego tytułu ograniczony jest do przepisów k.p.c. Art. 57 ust 1 rozporządzenia reguluje również kwestie niemożności wykonania aktu notarialnego na podstawie orzeczenia sądu pozbawiającego akt notarialny wykonalności w trybie egzekucyjnym. Odmowa wykonalności polskiego aktu notarialnego może również nastąpić w sytuacji, gdy akt notarialny nie spełnia wszystkich przesłanek określonych w rozporządzeniu 44/ 2001, dotyczących dokumentu urzędowego. Art. 57 ust 1 wskazanego rozporządzenia dodatkowo wprowadza tzw. klauzulę porządku publicznego, na podstawie której sąd obcego kraju może odmówić wykonania danego aktu notarialnego argumentując, iż wykonanie aktu notarialnego na terenie danego państwa sprzeciwiałoby się porządkowi publicznemu danego kraju[19].
-------------------------------------------------------------------------------- Literatura. [1] T. Ereciński (w;) T. Ereciński, J. Ciszewski, Międzynarodowe postępowanie cywilne, s. 51 i n. |
||||